เอวํ ภควา อรหตฺตนิกูเฏเนว เทสนํ นิฏฺฐาเปสิ, เทสนาปริโยสาเน ปน นนฺโท ภควโต ภาสิตํ อภินนฺทมาโน ‘‘เอตาภินนฺทามี’’ติ คาถมาหฯ อิธาปิ จ ปุพฺเพ วุตฺตสทิโส เอว ธมฺมาภิสมโย อโหสีติฯ
ปรมตฺถโชติกาย ขุทฺทก-อฏฺฐกถาย
สุตฺตนิปาต-อฏฺฐกถาย นนฺทสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ
8. เหมกสุตฺตวณฺณนา
[1091-4] เย เม ปุพฺเพติ เหมกสุตฺตํฯ ตตฺถ เย เม ปุพฺเพ วิยากํสูติ เย พาวริอาทโย ปุพฺเพ มยฺหํ สกํ ลทฺธิํ วิยากํสุฯ หุรํ โคตมสาสนาติ โคตมสาสนา ปุพฺพตรํฯ สพฺพํ ตํ ตกฺกวฑฺฒนนฺติ สพฺพํ ตํ กามวิตกฺกาทิวฑฺฒนํฯ ตณฺหานิคฺฆาตนนฺติ ตณฺหาวินาสนํฯ อถสฺส ภควา ตํ ธมฺมํ อาจิกฺขนฺโต ‘‘อิธา’’ติ คาถาทฺวยมาหฯ ตตฺถ เอตทญฺญาย เย สตาติ เอตํ นิพฺพานปทมจฺจุตํ ‘‘สพฺเพ สงฺขารา อนิจฺจา’’ติอาทินา นเยน วิปสฺสนฺตา อนุปุพฺเพน ชานิตฺวา เย กายานุปสฺสนาสติอาทีหิ สตาฯ ทิฏฺฐธมฺมาภินิพฺพุตาติ วิทิตธมฺมตฺตา, ทิฏฺฐธมฺมตฺตา, ราคาทินิพฺพาเนน จ อภินิพฺพุตาฯ เสสํ สพฺพตฺถ ปากฏเมวฯ
เอวํ ภควา อิมมฺปิ สุตฺตํ อรหตฺตนิกูเฏเนว เทเสสิฯ เทสนาปริโยสาเน จ ปุพฺพสทิโส เอว ธมฺมาภิสมโย อโหสีติฯ
ปรมตฺถโชติกาย ขุทฺทก-อฏฺฐกถาย
สุตฺตนิปาต-อฏฺฐกถาย เหมกสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ
9. โตเทยฺยสุตฺตวณฺณนา
[1095] ยสฺมิํ กามาติ โตเทยฺยสุตฺตํฯ ตตฺถ วิโมกฺโข ตสฺส กีทิโสติ ตสฺส กีทิโส วิโมกฺโข อิจฺฉิตพฺโพติ ปุจฺฉติ ฯ อิทานิ ตสฺส อญฺญวิโมกฺขาภาวํ ทสฺเสนฺโต ภควา ทุติยํ คาถมาหฯ ตตฺถ วิโมกฺโข ตสฺส นาปโรติ ตสฺส อญฺโญ วิโมกฺโข นตฺถิฯ
[1097-8] เอวํ ‘‘ตณฺหกฺขโย เอว วิโมกฺโข’’ติ วุตฺเตปิ ตมตฺถํ อสลฺลกฺเขนฺโต ‘‘นิราสโส โส อุท อาสสาโน’’ติ ปุน ปุจฺฉติฯ ตตฺถ อุท ปญฺญกปฺปีติ อุทาหุ สมาปตฺติญาณาทินา ญาเณน ตณฺหากปฺปํ วา ทิฏฺฐิกปฺปํ วา กปฺปยติฯ อถสฺส ภควา ตํ อาจิกฺขนฺโต ทุติยํ คาถมาหฯ ตตฺถ กามภเวติ กาเม จ ภเว จฯ เสสํ สพฺพตฺถ ปากฏเมวฯ
เอวํ ภควา อิมมฺปิ สุตฺตํ อรหตฺตนิกูเฏเนว เทเสสิฯ เทสนาปริโยสาเน จ ปุพฺพสทิโส เอว ธมฺมาภิสมโย อโหสีติฯ
ปรมตฺถโชติกาย ขุทฺทก-อฏฺฐกถาย
สุตฺตนิปาต-อฏฺฐกถาย โตเทยฺยสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ
10. กปฺปสุตฺตวณฺณนา
[1099] มชฺเฌ สรสฺมินฺติ กปฺปสุตฺตํฯ ตตฺถ มชฺเฌ สรสฺมินฺติ ปุริมปจฺฉิมโกฏิปญฺญาณาภาวโต มชฺฌภูเต สํสาเรติ วุตฺตํ โหติฯ ติฏฺฐตนฺติ ติฏฺฐมานานํฯ ยถายิทํ นาปรํ สิยาติ ยถา อิทํ ทุกฺขํ ปุน น ภเวยฺยฯ
[1101-2] อถสฺส ภควา ตมตฺถํ พฺยากโรนฺโต ติสฺโส คาถาโย อภาสิฯ ตตฺถ อกิญฺจนนฺติ กิญฺจนปฏิปกฺขํฯ อนาทานนฺติ อาทานปฏิปกฺขํ, กิญฺจนาทานวูปสมนฺติ วุตฺตํ โหติฯ อนาปรนฺติ อปรปฏิภาคทีปวิรหิตํ, เสฏฺฐนฺติ วุตฺตํ โหติฯ
